“`html
Aydınlık gazetesinin köşe yazarı Seyit Yöre, güncel yazısında sanat eserlerinin yasadışı finansal işlemler için nasıl bir araç haline geldiğini ele aldı. Sanatın kara para aklama amacıyla kullanılmasına dair bazı belirgin yöntemleri gündeme getiren Yöre, sanat ile kara para ilişkisini 1980’li yıllardan bu yana bilinen önemli bir mesele olarak nitelendirdi.
Kara para aklama uygulamalarında en yaygın sanat formu olarak resimlerin öne çıktığını belirten Yöre, “Kaçakçılar, uyuşturucu baronları ve silah tüccarları, sanat eserlerini kara para aklama aracı olarak kullanmaktadır. Bunun yanı sıra, sanat eserlerine yatırım yapan koleksiyonerler ve iş insanlarının da bu tür işlemlere bulaştığı gözlemlenmiştir. Bu konuyu geçmişte Dünya Ekonomik Forumu’nda da ele alınmıştır. Yüksek gelir grubu, sanat eserlerini, kazanç sağlamak amacıyla kara para aklama yolları olarak değerlendirmektedir.” ifadelerini kullandı.
Yöre, kara para aklama işlemlerine karışan bireylerin, ressamların sergilerinden sanat eserleri satın alarak kara paralarını galerilere ilettiklerini belirtti. Yöre sözlerine şöyle devam etti:
“Kara para aklamak için sadece resim değil, başka sanat eserleri de kullanılmaktadır. NFT olarak bilinen dijital sanat eserleri ve müzik gibi edebiyat eserleri de bu çerçevede kara para aklama aracı haline gelebilmektedir. Bazı ‘sosyal medya fenomenleri’ üzerinden yürütülen bu tür kara para aklama işlemlerinin içinde sanatçıların yer alıp almadığı ise henüz belirsiz.”
RESSAMLARIN ESERLERİ İLE PARA ‘TEMİZLEYEN’ BARONLAR, PETROLCÜLER, YAĞMACILAR…
Özellikle ünlü ve artık hayatta olmayan sanatçıların eserleri, kara para aklama uygulamalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Bununla birlikte, daha az tanınan sanatçıların eserleri de yüksek fiyatlarla alınıp satıldığı için uyuşturucu baronları, petrolcüler ve diğer yasa dışı faaliyetlerde bulunan bireyler tarafından kullanılmaktadır. Yüzlerce kara para aklama davası bu ihtiyaçtan kaynaklanmaktadır.
1989 yılında kurulan OECD bünyesindeki “Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu”nun (FATF) 2023 raporuna göre, sanat piyasasında faaliyet gösterenlerin çoğunluğu yasadışı işler ile bağlantılı değilken, sanat, antika ve diğer kültürel objelerin, suç gelirlerinin aklanmasında cazip bir araç olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.
SANAT ESERİYLE KARA PARA AKLAMA YÖNTEMLERİ
Sanat eserlerinin kara para aklama amacıyla kullanılması, çeşitli yöntemlerle gerçekleşmektedir. Farklı kaynaklardan elde ettiğim bilgilere göre, “fiyat artırma, anonim alıcı kullanma, güvenli depolar, mülkiyet değişimi, sahte faturalar, kurum istismarı, rüşvet ve teminat” gibi en az sekiz teknik bulunmaktadır. Bu yöntemlerin her birini detaylı olarak açıklayabiliriz:
Fiyat Artırma: Sanat eserlerinin değerleme sürecinin düzenli olmaması nedeniyle, suçlular genellikle müzayedelerde fiyatları yapay olarak yükseltip büyük miktarlarda para aklamaktadır.
Anonim Alıcı: Yasal düzenlemelere rağmen suçlular, müzayede işlemlerinde acenteler veya diğer aracılardan yararlanarak kimliklerini gizleyebilirler. Bu durum, sanat pazarında gerçek alıcıların kim olduğu hakkında belirsizlik oluşturur.
Güvenli Depolar: Sanat eserleri, güvenli serbest limanlarda depolanarak gümrük vergisinden muaf tutulmaktadır. Bu durum, hem meşru alıcıların hem de kara para aklamak isteyenlerin yararlanabileceği bir alan oluşturmaktadır. Sanat eserleri, bu depolardan ayrıldığında ise gümrük işlemleriyle karşılaşmakta, ancak yüksek değerleri nedeniyle işlemler takip edilmesi zorlaşmaktadır.
Mülkiyet Değiştirme: Serbest limanlarda saklanan eserler, çeşitli aracılar vasıtasıyla birkaç kez el değiştirebilir. Bu durum, yasadışı fonların kaynağını gizlemek için karmaşık işlemler geliştirmekte ve sanat eserlerinin değerini artırmaktadır.
Terör Finansı Yöntemi
Sahte Faturalar: Suçlular, çalıntı eserleri yurtdışına sokmak için sahte belgeler kullanabilirler. Bu teknik, özellikle dikkat çekmeyen eserler için yaygin bir yöntemdir.
Kurum İstismarı: Yüksek değerli sanat eserleri, paravan şirketler veya kar amacı gütmeyen kuruluşlar aracılığıyla aktarılmakta, alıcı ve satıcı kimlikleri gizlenmektedir.
Rüşvet: FATF’nin 2023 raporuna göre, dolandırıcılar, yasadışı işlemler yerine yüksek değerli sanat eserlerini rüşvet olarak alarak finansal sistemden uzak durmaktadırlar.
Teminat Olarak Kullanım: Suçlular, sahip oldukları sanat eserlerini kredi teminatı olarak kullanarak yasadışı paraları legalleştirebilmektedirler.
Bu gibi tekniklerin sonucunda, birçok sanat eseri abartılı fiyatlarla gerçek alıcılara satılarak ekonomiye temiz para olarak kazandırılmaktadır.
“`
